17 Kasım 2008

İSTANBUL - Yıllardır iş kazaları ve ölümlerle boğuşan Tuzla Tersaneleri çalışanları, şimdi de küresel mali krizin ardından yaşanan işçi kıyımlarıyla boğuşuyor. Yaklaşık 40 bin kişinin çalıştığı Tuzla’da sadece son bir ayda 1000’i aşkın kişi işten çıkarıldı. Daha önce hükümet yetkililerinin, “Gemicilik sektörü çok ileri seviyeye ulaştı. 2013’e kadar dolular” dedikleri Tuzla’da işverenin işten çıkarma gerekçesi, sipariş iptali. Sendikalara göre ise kriz bahane ediliyor.
İhsan Güneş, Dearsan Tersanesi’ne iş yapan taşeron firmada 150 kişiden 140’ının ‘iş yok’ denilerek atıldığını söyledi:
“Dearsan’a iş yapan taşeron firmada dört ay önce işe başlamıştım. Sekiz yıldır tersanelerde çalışıyorum. ‘İş bitti, kriz var’ dediler. Aslında sipariş aldıkları beş-altı gemi daha vardı. Toplam 150 kişiydik. 140 kişi çıkartıldı. Hiçir şey söylemediler, konuşma bile yapmadılar. İhbar tazminatı filan vermediler. Normalde iş var ama her yeri boşaltıyorlar. Bu işte bir bit yeniği var. Özellikle grev olaylarından sonra ortalık çok gerginleşti. Kime sorsam ‘işçi alınmıyor’ diyor. Sendikalıları zaten almıyorlar. İki çocuğum var, iş güç olmadan ne yapacağım bilemiyorum.”

‘Yarın işe gelme’
İşten çıkarılan tersane işçilerinden biri de Arslan Güneş: “Daha önce de kadrolu çalıştığım Gemak Tersanesi’nden greve katılıp taşeron işçilerine destek verdiğim için çıkarılmıştım. Sonra taşerona girdim. Dört ay da orada çalıştıktan sonra bir ay önce kriz gerekçesiyle işimize son verildi. Herhangi bir açıklama yapılmadı. Sadece ‘yarın gelme’ dediler. Benimle aynı anda 50-60 kişiyi çıkardılar. Birkaç yere başvurdum, kimse almıyor. Alan yerler de normalde aldığımız ücretin çok altında para teklif ediyor. ‘Kriz var, işine gelirse’ diyorlar. Zaten amaç ücretleri iyice düşürmek. Evliyim ve kiradayım, kiramı nasıl ödeyeceğimi bilemiyorum, bekliyoruz. Ama neyi beklediğimizi de bilmiyorum.”

‘Taşeronlar çıkarılıyor’
Liman Tersane Gemi Yapım ve Onarım İşçileri Sendikası (Limter-İş) bugünlerde hareketli saatler yaşıyor. Yöneticilerin sendikaya gelen işçilere ilk sorusu ‘İşten mi atıldın?’ oluyor. Avukatlar, işçilere hukuki danışmanlık yapıyor. Limter-İş Genel Sekreteri Kamber Saygılı, krizin bir bahane olduğu görüşünde:
“Son bir ayda işten atılanların sayısı 1000’i geçti. Kimseye hakları verilmiyor. Kriz bahane ediliyor. Amaç ücretleri azaltmak. Görünürde işten atma yok. Çoğu firma ücretsiz izne çıkarıyor. Sigortalı işçinin bu sürede yasal olarak 30 gün çalışmaması gerekiyor. Yoksa haklarını dava açsalar da alamıyorlar. İşçiler kandırılıyor, zor durumda bırakılıyor. Dünyada kriz süreci yaşanıyor ancak 2013’e kadar siparişlerin dolu olduğu söyleniyordu. Bu durumda tersanelerin daha az etkilenmesi gerekirdi. Kriz bahane ediliyor. Çünkü bazı yerlerde yeni işçi alımları yapılıyor. Az işçiyle çok iş yapmak amaçlanıyor.” 

İşçi de, işveren de tedirgin
Desan Tersanesi Yönetim Kurulu Başkanı Muhsin Divan ise işçinin de işverenin de tedirgin olduğunu belirterek şöyle konuşuyor:
“Bir ay önce taşeron bulmak bile zordu. Çok iş vardı. İşten çıkarmalar siparişlerin iptaliyle alakalı. Yeni gemi fiyatlarında gemi finansmanı sağlanamadı, ciddi krizler oldu. Gemiler denize ininceye kadar firmalar Türk bankalarından kısa vadeli, sonrasında uzun vadeli krediler alıyordu. Kısa vadeli kredilerde tüm bankalar, kredileri yenilemeyecek şekilde sinyaller veriyor. Türk armatörler bile cezasını vermek pahasına siparişlerini iptal ediyor. Biz havuzlu tersaneyiz ama gemiler eskiden her türlü bakımı yaptırırken, şimdi sadece zorunluysa geliyor. Bir tersane yılda bir-iki gemi yapıyor. Bir gemi iptali, işlerinin yarısının gitmesi anlamına geliyor. Bugünkü hava reel değil biraz da psikolojik. Bankalardaki soğukluktan kaynaklanıyor. Bu ortam gerçeğe dönüşürse Tuzla’dakilerin 2009’da en az yarısı işsiz kalır. Yoğun dönemde Desan’da 1000 kişi çalışıyor ancak şu anda 650-700 kişi var. Taşeron da iş alamayınca mecburen işçi çıkarıyor.”
Deniz Ticaret Odası Başkanı Metin Kalkavan da kriz nedeniyle son dokuz ayda 122 gemi siparişinin iptal edildiğini söylemişti.