Başakşehir'de katliam gibi kazanın ardından ne gibi önlemler alındığını Radikal araştırdı. Minibüsçüler üzerinde yaptırım gücü olan tek birlik İSTESOB, minibüs kiralama yöntemine 'el attı'. Büyükşehir Belediyesi kaza yerini iyileştirdi. İSTESOB İstanbulludan da 'denetim' desteği bekliyor...

22 Eylül 2010

İSTANBUL -  Selahattin Bektaş, Bektaş Bektaş, Çiçek Bektaş, Hasibe Dulkadir, Derya Dulkadir, Macit Dulkadir, Bahri Şahbudak, Ayşe Şahbudak, Ayhan Üstün, İnci Tezlik, Murat Özdemir, Ramazan Zeyrek ve Filiz Baydemir bundan 10 gün önce tıka basa dolu bir minibüse binmişti. Aralarında çocuklar da olan 13 kişiden bugün hiçbiri hayatta değil... Başakşehir’deki ‘katliam gibi kaza’nın ardından belediye, minibüs esnafı ve vatandaşlar ne yaptı? Radikal araştırdı.
Esnaf ve Sanaatkârlar Odaları Birliği (İSTESOB) kendisine bağlı 28 odayla olağanüstü bir toplantı düzenledi. İSTESOB minibüsçülere yaptırım uygulayabilen tek birlik.
Birlik, katliam gibi kazalara karşı ‘minibüs kiralama’yı engelleyeceklerini açıkladı.
Bu vaat, minibüs dünyasını yakından bilenleri acı acı gülümsetti.  Çünkü minibüs kiralama zaten kâğıt üstünde yasak. Cezası 5 bin lira. Kiralamakta ısrar edenler,  meslekten men bile edilebiliyor.
Peki minibüs hatlarının kiralanması neden sorun ve bu sorun neden engellenemiyor?

Sinekten yağ çıkarmak
İstanbul’da halen 137 güzergâhta 7 bine yakın minibüs sahibi hizmet veriyor. Minibüs hattının aylık kirası 3 bin 500 - 7 bin lira arasında, günlük kira 100 ile 250 lira arasında değişiyor.  Minibüs esnafına göre 1) Minibüsü kiralayanlar, kira parasını çıkarmak için kuralları hiçe sayabiliyor. 2) Kurallar hiçe sayıldığında ceza puanı sürücünün ehliyetine işleniyor cezaysa minibüsün plakasına yani hat sahibine. Bu durumda minibüsü kiralayanlar için hiçbir caydırıcı önlem alınamıyor.
Başakşehir’de 13 kişinin öldüğü minibüs de 3 bin 500 liraya sürücüsü Fuat Barın tarafından kiralanmıştı. 14 kişilik minibüste 27 yolcu vardı. Sürücü aşırı hızlıydı, kırmızıda geçmişti, üstelik buna benzer hatalar yüzünden geçmişte ehliyetine de el konulmuştu.
İSTESOB Başkanı Faik Yılmaz, kiralamanın kaldırılması için bu kez çok ince bir çalışma yaptıklarını belirtti: “Ruhsat harçlarının ödeme zamanında tedbir uygulamayı düşünüyoruz. 2 Şubat’ta bu harçların son öneme zamanı. Çalışmalarımız başladı ve tebliğ edildi. Şoförler kira bedelini ödemek için sürat yapıyor. En büyük sorun da bu.”
Minibüs esnafına göre ise kiralama yöntemi en-gel-le-ne-mez. 

‘Boş iş bunlar...’
23 yıllık minibüs şoförü Erdal Demir bezmiş: “Oda başkanı gelir der ki; ‘Arabanı kiraya vermeyeceksin.’ Ama iki kişi kendi aralarında anlaştı mı, bunu ne esnaf bilir ne de başkası. İstanbul’da 7 bin civarında minibüs var. Kiralık ise az. Hat sahibi öğlene kadar çalışıyor. Ondan sonra da ben çalışıyorum. Bu iş tek başına bir kişininin, sabahtan akşama kadar tek başına yapabileceği bir iş değil. Bu hatta 120 minibüs var. Bunların en fazla 10 tanesi kiracı. Oda, bütün esnafı kavrayamıyor, bunu dernekler yapmalı. Hem derneğin, hem belediyenin denetim yapması lazım. Minibüsçülere bakış açısı kötü artık. Bir minibüsçü olarak utanıyorum ben. Bu işi bırakacağım.”
21 yaşındaki Gökhan Yılmaz üç yıldır kiralık şoförlük yapıyor: “Boş iş... Sistem kalkarsa, araç sahibi beni aracın yüzde 15’ine ortak gösterecek yine çalıştıracak.” 
30 yıldır şoförlük yapan Cengiz Ceylan tek bir kişinin yaptığı hatanın cezasının bütün minibüsçülere kesilmesine kızgın: “Yıllardır vergi veriyoruz. Ama karşılığını alamıyor, muhatap bulamıyoruz. Oda başkanını görsem tanımam. Bu olanlar, belediyenin ve odalarının boşluğu, bir de bunun rantı var.”
Birliğin çabası ve minibüsçülerin anlatımından ortaya çıkan tablo şu: Her gün on binlerce İstanbullunun canını emanet ettiği minibüs esnafı hata yaptığında, hatanın takip edilmesi, sorumlusunun bulunması ve caydırıcı ceza verilmesi konusunda bir boşluk var. 

Lütfen boşver demeyin
İstanbul’da trafik -bazı adımlar atılsa da- kangrenleşmiş bir sorun. Minibüsler ise bir türlü derli toplu hale getirilemeyen ‘toplu taşıma’nın hep şikâyet edilen parçası. Sözlü şikâyet çok olsa da minibüsçüler hakkında son üç yılda yapılan yazılı şikâyet sayısı 21.
İSTESOB’un verilerine göre, İstanbul’daki 6 bin 237 minibüs hakkında 2008’de sekiz, 2009’da dokuz, 2010’da ise dört yazılı şikâyet başvurusu oldu. Şikâyetlerin gerekçeleri: Aşırı hız ve trafik kurallarını ihlal, müşteri ile tartışma, ayakta fazla yolcu alma, yolcuyu istediği noktada indirmeme. İSTESOB’un vatandaştan ricası: Minibüsler hakkında şikâyeti bulunanlar sadece telefonla değil, işlem yapılabilmesi için mutlaka yazılı müracatta bulunsun. Yazılı başvuru hakkında bilgi için ‘Alo Esnaf (0212) 660 60 34 hattı aranabiliyor.

Kavşak iyileştirildi
13 ölümlü kazanın ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi , söz konusu kavşakta inceleme yaptıklarını, yolda bir kusur olmadığını, ancak yine de var olan önlemlere ek olarak bazı tedbirler aldıklarını açıkladı.
Aynı kavşakta 82 saat 15 dakika içinde dört kaza daha olduğu haberini veren Radikal ise kavşaktaki çalışmaları takibe aldı. Son durum: Kazanın dokuz gün ardından dün, kavşakta Elektronik Denetleme Sistemi (EDS) faaliyete geçirildi. Kırmızı ışık öncesinde yol çizgisi konuldu. Kırmızı ışık yandığında bu çizgiyi geçen araçlar, kamerayla tespit edilerek ceza kesilecek. Hız yavaşlatıcı engel konuldu. Ayrıca kavşağa yaklaşırken hızın düşürülmesiyle ilgili levhalar konuldu.